1.Mitoz Bölünme
Hücre bölünmesi tüm canlılarda
görülen bir olaydır. Bu olayın amacı
hücre bölünmesinin gerçekleştiği
canlı veya hücreye bağlı olarak
yeni hücreler meydana getirmek,
yenilenme ve büyümeyi sağlamaktır.
Ayrıca bazı canlılarda yumurta ve
sperm gibi eşey hücrelerini
oluşturmaktır. Bir hücrenin bölünmesi
için önce hücrenin belli bir
büyüklüğe ulaşması gerekmektedir.

Hücre bölünmesi, bir hücreli
canlıların çoğalması, çok
hücreli canlıların büyümesi
erkek ve dişi eşey hücrelerinin
meydana gelmesi için gerekli
bir olaydır. Hücre bölünmesi
vücut hücrelerinde mitoz,
eşey hücrelerini oluşturmak
için mayoz olmak üzere
iki farklı şekilde gerçekleşir.

Hücre mitoz bölünme sırasında
üstteki şekilde görüldüğü gibi
birbirini takip eden farklı
evrelerden geçer

Mitoz Bölünme de dikkat
edilecek hususlar

Tek hücrelilerde çoğalma ,
çok hücrelilerde büyüme
için kullanılır.

Yıpranan ve yaralanan
hücrelerin iyileşmesi
mitoz ile olur.

Oluşan hücrelerin Kromozom
bilgisi aynıdır.

Büyüme sırasında mitoz
bölünme hızlıdır.

Sinir, Sperm ve Yumurta
hücrelerinde mitoz
bölünme olmaz.

*Çekirdeğin ve sitoplazmanın
bölünmesiyle iki yavru hücre oluşur.

*Hücre bölünmesi öncesinde
çekirdekte bulunan ve
canlının kalıtsal özelliklerini
taşıyan maddenin (kalıtım maddesi) birer kopyası yapılır.

*Bu kalıtım maddesi mitozun başlangıcında kromozom adi verilen yapılara
dönüşür.

*Mitozun ilk evresinde kromozomlar
belirgin halde görülmeye baslar.

*Daha sonraki evrelerde hücrenin
ortasında dizilen kromozomlar,
hücrenin karşılıklı kutuplarına
doğru hareket eder.

*Böylece oluşacak hücrelerin
ikisi de kromozomların,
dolayısıyla kalıtım maddesinin
birer kopyasını almış olur.

*Bu şekilde çekirdek bölünmesini tamamlayan hücre, sitoplazma bölünmesine geçer.

*Sitoplazma bölünmesi sırasında
hayvan hücresi  ortadan ikiye
boğumlanır ve mitoz bölünme
tamamlanır.

Bitki hücresinde ise hücrenin
ortasında ara lamel adi verilen
bir yapı oluşarak hücre ikiye
bölünür. Mitoz bölünmede,
ana hücreden iki yavru hücre
oluşur. Oluşan bu hücreler ana
hücre ile ayni sayı ve özellikteki
kromozomları içerir. Vücut
hücreleri anne ve babadan gelen
kromozom çiftlerine sahiptir.
Bir takim halinde kromozom
içeren hücreler "n" ile
gösterilir. Bir takim (n) anneden,
bir takim (n) babadan gelmek üzere
iki takim kromozom bulunduran hücreler ise "2n" ile gösterilir. Örneğin
insanların vücut hücrelerinin
kromozom sayısı 2n=46'dir. Öyleyse
insanların vücut hücrelerinde 23 çift kromozom olduğunu söyleyebiliriz.

Kromozom sayıları ile canlıların büyüklüğü ve gelişmişliği arasında bir ilişki yoktur. Tablodaki bilgilerden yola çıkarak
kromozom sayıları fazla olan canlıların, örneğin kromozom sayısı
94 olan deniz yıldızının
insandan daha gelişmiş
olduğunu söyleyemeyiz.

 Bölünerek çoğalma, vejetatif üreme ve tomurcuklanma Rejenerasyonla (Yenilenme) Üreme ,Sporla Üreme eşeysiz üreme şekilleridir. Eşeysiz üreme mitoz ile gerçekleşir.

Bitkilerin dal, yaprak gibi kısımlarından yeni bir bitki meydana gelmesi "vejetatif üreme" olarak adlandırılır.

*Vejetatif üreme sadece bitkilerde görülür.

 Gül ve söğütün kesilen dallarının toprağa dikilmesiyle yeni gül ve söğüt oluştuğunu görmüşsünüzdür.

Örnek: Gül ve söğüt Zambak, patates , Gözyaşı bitkisi

Tomurcuklanma İle Üreme

Hidra

Hidralarda görünen bu çoğalma sekli tomurcuklanma olarak adlandırılır. Ana canlı vücudunda  üremeye yönelik oluşan çıkıntılara tomurcuklanma ile üreme denir.  Deniz anası, sünger gibi canlılar da tomurcuklanarak çoğalır.

Örnek: Hidra , Süngerler ,Sölenterler, Deniz Anası , mercan gibi deniz hayvanları ile Mantarlardan Bira mayası

Bazı canlılar da bölünerek ürer.

Amip

Örneğin amip belirli bir büyüklüğe ulaşınca fotoğrafta görüldüğü gibi bölünerek kendine benzer yavru amipler oluşturur.  Ana canlıdan tamamen kendisine benzeyen yavru canlıların oluşması seklinde gerçeklesen bu olayda eşey hücreleri rol almaz.

*Bir hücreli canlılarda görülür.

*En Hızlı üreme şeklidir.

*Yemeklerin 1 gecede bozulması , Havuzun kısa sürede yosunlanmasının kaynağı olan bölünme şeklidir.

Örnek: Premasyum , amip ,Öğlena Bakteri ,alg ( Bir hücreli yosun)

Rejenerasyonla (Yenilenme) Üreme

planarya

Kuyruğu kopan bir kertenkelenin kuyruğunu yeniden oluşturması, denizyıldızının kopan kolunu yenilemesi mitozla gerçeklesen yenilenme olaylarıdır.  Rejenerasyon (Yenilenme) ile üremedir.

Rejenerasyonla yenilenmeye örnek

*Karaciğerin kesilen yerinin onarılması

*Kopan kertenkele kuyruğunun çıkması

*Yaraların iyileşmesi , kırılan kemiklerin onarılması

Rejenerasyonla Üremeye örnek

*Planerya , Toprak solucanı , Deniz Yıldızı , Süngerlerde  kopan parçalar ayrı ayrı canlıyı oluşturur.

Toprak solucanlarının birçok parçaya ayrılsa bile her parçasının tam bir solucanı meydana getirebileceğini biliyor muydunuz? insanlarda kemik iliğinden yeni kan hücrelerinin oluşması, kırılan kemiklerin onarılması, yaraların zamanla iyileşmesi de bir çeşit yenilenme değil midir?

Sporla üremede ise üzeri sağlam bir örtü ile kaplı özelleşmiş hücrelerdir.  Olumsuz çevre şartlarına iyi dayanırlar. Şartlar uygun hale gelince mitoz ile yeni canlıyı oluştururlar.

Örneğin: Kara yosunu, Eğrelti otu , Mantarlar

Verdiğimiz örneklerden de anlaşıldığı gibi mitoz, canlıların vücut hücrelerinde
görülen bir bölünme seklidir.
Çok hücrelilerde büyüme ve yenilenmeyi sağlarken tek hücrelilerde üremeyi sağlar.